Halffiguren.- Sfinxen en Centauren.                       121

Plaat 68. 1. Bronzen arm. Italiaanse Renaissance. Origineel in het South  Kensington Museum in Londen. (Aroundel Society, kunstvoorwerpen). Halffiguur. 2. Uit een plafondschildering in de Engelenburcht in Rome.  Italiaanse Renaissance. 3. Van een schets van Polidoro da Caravaggio. 16e eeuw Italiaanse  Renaissance. Origineel in het Louvre in Parijs. 4. Middendeel van een reliëf van het doksaal in de kathedraal van  Limoges. Franse Renaissance. 5. Uit een bas-reliëf van J. Verchere. Modern Frans. Sfinxen en Centauren. (Plaat 69.) De   Sfinx   verbindt   het   menselijk   bovenlichaam   met   de   torso   van   de   leeuw, een   specifiek   Egyptische   creatie.   Bekend   is   de   kolossale   sfinx   bij   de piramiden   van   Memphis,   die   onder   Cheops   begonnen,      uitgehouwen   in   de natuurlijke   rots   en   gedeeltelijk   aangevuld   met   metselwerk,   nu   grotendeels in   stuifzand   bedolven,   op   een   respectabele   lengte   van   meer   dan   50   meter kan   bogen.   De   meestal   mannelijke   torso   werd   in   sommige   gevallen   door de   kop   van   een   ram   vervangen.   De   sfinx   is   de   hoeder   van   tempels   en graven, waarvoor hij niet zelden als een erehaag in rijen ligt. In de Oudheid komt   het   mannelijke   bovenlichaam   in   de   plaats   van   het   vrouwelijke, vleugels worden toegevoegd, vermoedelijk door Assyrische invloeden, en de   liggende   figuur   wordt   nu   en   dan   in   een   half   opgerichte   veranderd.   De Renaissance    gebruikt    sfinxfiguren    in    de    schilderkunst    (ook    wel    als dubbelsfinx   met   een   kop   en   2   lichamen)   en   in   vrije   vormen   (als   vuurhond e.d.).   In   de   Barok   siert   men   tuinen   en   portalen   met   liggende   sfinxen. (Alleen   de   slottuin   van   Schwetzingen   al   herbergt   een   zeer   aanzienlijk aantal.) Centauren   zijn   wilde,   strijdlustige   gestalten   met   een   menselijke   bovenlijf en    het    achterdeel    van    het    paard.    Ze    symboliseren    bij    de    Grieken oorspronkelijk een volk uit Thessalië dat opviel door zijn ruitertalent. In de mythologie   worden   hun   gevechten   met   de   Lapithen   weergegeven.   Latere uitbeeldingen,     zoals     de     Pompeïsche     muurschilderingen,     tonen     de Centauren   minder   wild,   in   dienst   van   Dionysus   getemd,   met   eroten   en bacchanten allerlei scherts bedrijvend. Het ongemeen decoratieve karakter van   deze   fantasiegestaltes   zorgde   ervoor   dat   de   Centauren   in   latere   stijlen in schilder- en beeldhouwkunst niet zelden tot onderwerp dienen.